Sara's Walkabout

Stel: je vindt je leventje perfect. Je hebt veel vriendinnen, je zit op een leuke school en je bent stapelverliefd op je eerste vriendje. Maar dan komen je ouders met de mededeling dat ze met het hele gezin naar Australië willen emigreren…

Het overkomt Saar in 1959. Haar hele leven staat op z’n kop in down-under! Totdat ze in het nieuwe land bevriend raakt met Otis, een ‘halve’ Aboriginaljongen. Er hangt een waas van geheimzinnigheid om hem heen. In de uitgestrekte outback ontdekt Saar steeds meer over zijn verleden. Maar aan de andere kant van de wereld komt ze ook zichzelf tegen…

Een ontroerende roman tegen een historische achtergrond. Voor lezers die van avontuur en reizen houden, vanaf 11 jaar.

‘De onzichtbare immigranten’ worden ze in Australië genoemd, de Nederlanders die in de jaren vijftig naar het land kwamen. Ze pasten zich volledig aan (assimileerden), ze namen de cultuur en taal snel over en de tweede generatie trouwde al met aussies.

In 1950 telde Nederland ongeveer tien miljoen mensen. Na de Tweede Wereldoorlog heerste een enorme angst voor overbevolking. Er zou te weinig ruimte, geen werk en woningnood zijn. De overheid stimuleerde gezinnen om te vertrekken. Veel Nederlanders gaven aan deze oproep gehoor en emigreerden om ergens anders op de wereld een nieuw bestaan op te bouwen.

Omgekeerd had het immens grote Australië slechts vier miljoen inwoners. Na de Tweede Wereldoorlog kwam daar het besef dat het land te dun bevolkt en ‘te leeg’ was om zich militair te verdedigen. Net zoals de angst in Europa voor ‘het rode gevaar’ (Rusland) was men daar bang voor ‘het gele gevaar’ na de aanvallen van Japan in de oorlog. Ook waren er arbeidskrachten nodig voor de opkomende industrie.

Voor het schrijven van dit verhaal heb ik uitgebreid onderzoek gedaan, zoals naar de ervaringen van Nederlandse immigranten. Uit alle verhalen komt naar voren, hoe zwaar vooral de eerste jaren waren. De families hadden de grootste moeite om de eindjes aan elkaar te knopen. Vanaf het begin moesten de immigranten ‘hun eigen broek ophouden’, de vaders hadden vaak twee of drie banen tegelijk, en ook de moeders moesten aan het werk (in Nederland waren ze in die tijd gewoon huisvrouw). Bovendien was er een woningtekort en woonden gezinnen dikwijls lange tijd in primitieve omstandigheden. En wie niet slaagde, moest terug…

Het woord Aboriginal komt uit het Latijn: ab origine en betekent ‘oorspronkelijk’. Het lot van de Aboriginals is te vergelijken met dat van de Indianen in Amerika. Ze geloven dat ze al eeuwig in Australië wonen. Er komen steeds meer archeologische bewijzen dat ze al veertigduizend tot vijfenzestigduizend jaar op dit continent zijn. Toen de Engelsen in 1788 voet aan land zetten, dachten de Aboriginals eerst dat de genga’s, de geesten van de voorouders waren teruggekeerd. Toen ze erachter kwamen dat de indringers het land wilden inpikken, was het te laat… De Engelsen hadden ziekten meegenomen als de mazelen en de griep en moordden complete stammen uit. Op hun beurt namen de Aboriginals wraak… Maar de Engelse regering verklaarde dat Australië een leeg land was dat niemand toebehoorde en eigende zich het toe.

De Aboriginalcultuur is vaak moeilijk te begrijpen voor westerse mensen, hun manier van denken staat mijlenver af van onze materialistische wereld. In hun beleving heeft de mens de aarde in bruikleen en kan niemand het land ‘bezitten’. Ze zijn heel spiritueel en voelen zich nauw verbonden met de aarde. Ze hebben een volledig ander begrip van tijd, ruimte en plaats. Het is ook moeilijk om hun taal weer te geven. Zo is er geen woord om ‘gedag’ te zeggen als iemand weggaat: ze gaan er spiritueel gezien van uit dat ze die persoon toch weer tegenkomen. In hun cultuur speelt de droomtijd een grote rol, een heilige tijdsperiode waarin de voorouders de manier van leven voor de volgende generaties vastlegden. Toen de Aboriginals van hun stamgronden werden verdreven, raakten ze hun cultuur en manier van leven kwijt. Ze raakten ontspoord en kwamen aan de onderkant van de maatschappij terecht. Ze kregen alcohol- en drugsproblemen en sommigen vervielen in de criminaliteit.

In de jaren zeventig is de houding van Australië ten opzichte van hun oorspronkelijke bewoners veranderd. Er kwamen sociale hervormingsplannen om de levensomstandigheden van de Aboriginals te verbeteren. Ook kregen ze een aantal van hun heilige stamgronden, zoals Uluru, terug. Tegenwoordig zijn er nog maar weinig Aboriginals die een zwervend nomadenbestaan leiden. De meesten wonen in de stad of in reservaten. Hoewel er veel is verbeterd, leven Aboriginals dikwijls nog in erbarmelijke omstandigheden.

De overheid heeft in 2008 excuses aangeboden voor de behandeling van de ‘Stolen Generations’. Zoals Otis zijn meer dan honderdduizend kinderen uit gemengde huwelijken bij hun familie weggehaald om op ‘de blanke manier’ (her)opgevoed te worden in tehuizen en bij pleeggezinnen. Triest genoeg hebben veel van deze kinderen hun ouders, broers, zusjes en andere familieleden nooit meer teruggevonden…

‘Sara’s walkabout’ is geschreven vanuit de ogen van een dertienjarige zoals de wereld er toen, in de jaren vijftig uitzag.

Foto Parool, fotografe: Nosh Neneh